Foruma bakış açısı rahatsız etti

Forumun önde gelen organizatörlerinden sivil toplum adamı ve Kabardey atı yetiÅŸtiricisi Ä°bragim YaÄŸan, forumun hazırlık sürecinde organizatörlerin güvenlik güçleri tarafından bugüne kadar görülmemiÅŸ baskılarla karşılaÅŸtıklarını belirtti. YaÄŸan, “Organizasyon komitesi üyeleri defalarca Kabardey-Balkar İçiÅŸleri ve FSB idaresine, hükümet üyeleri ile özel görüşmelere çaÄŸrıldı. Telefonlarımız dinleniyor, takip ediliyoruz, bizimle ilgili ayrılıkçılığa karşı özel hareket komitesi kuruldu. Çerkes aktivistlerinin ayrılıkçılık yapanlar arasında sayılmasını saÄŸlayabilmek yönetim ve güvenlik organlarının çıkarına olur, çünkü amaçlarını elde etmek için kökten dincilerle mücadele etmektense sivil aktivistlerle mücadele etmek onlar için daha kolay olur ve  kökten dincilerde olduÄŸu gibi bir zarar görme riskleri de olmaz” dedi.

’Toprak reformu’ birliÄŸi tehdit ediyor

Katılımcılar Kabardey-Balkar’daki toprak reformları konusundaki endiÅŸelerini dile getirdi. Toprak meselesinin halklar arasındaki iliÅŸkiler açısından potansiyel bir tehlike arz ettiÄŸi ve acilen çözüm bulunması gerektiÄŸini vurgulandı.

Eski Kafkasya Halkları Konfederasyonu BaÅŸkanı Prof. Yuri Åžanibe, Kabardey-Balkar’da etnik durumun kritik olduÄŸunu belirtip hükümette toprak politikasından sorumlu kiÅŸilerin, özellikle eski komite baÅŸkanı Zalim KaÅŸirovkov’un ciddi hataları yüzünden Adıgelerin arazilerini kaybetmesiyle ilgili ortaya çıkan problemlere deÄŸindi. Åžanibov ülke yönetimini gerginliklere izin vermemek için halkın problemlerine önem vermeye çağırdı.

Ä°bragim YaÄŸan da bu konuda “Toprak yerel idarelerin idaresinden Kabardey-Balkar Mülkiyet Bakanlığı’nın yetkisine veriliyor. Sonucunda mülkiyet bakanlığı toprağı yerel idarelere kiralayacak, onlar da çiftçilere verecek. Haliyle tarımla uÄŸraÅŸanların kira bedeli üstüne iki kere vergi ödemeleri gerekecek. Sonuç olarak toprak satılacak, satın alabilmek içinse devlet baÅŸkanının yakınlarına veya etrafına ulaÅŸabilmek gerekecek. Köy halkı çiftçilikle uÄŸraÅŸmaktan mahrum bırakılacak. Tüm bunlar sosyal bir kazaya götürecek” dedi.

Dünya Adıge KardeÅŸliÄŸi BaÅŸkanı Zamir Åžukhov ise, toprağın iÅŸleyene ait olması gerektiÄŸini belirterek “Adıgelere ait toprakların ellerinden alınmasına hiçbir ÅŸekilde izin vermeyeceÄŸiz. Toprak meselesini çözmek için uzlaÅŸma komisyonu kurulması kararını memnuniyetle karşılıyoruz” dedi.

Güvenlik güçlerinin forumunu katılımcılarına ayrılıkçı ve aşırılıkçı gözüyle bakmasını da eleÅŸtiren Åžukhov, “Bizler vatanımızı seven insanlarız, vatanımızın aydınlanmasını, geliÅŸmesini istiyoruz. Gerçek ekstremistler kanunsuz siyasi mitingler yapan, Adıge halkına çamur atan ve onu küçük düşüren, iki milletin gençlerini karşı karşıya getiren ‘ihtiyarlar’dır (Balkar Ä°htiyarlar Heyeti kast ediliyor). EÄŸer siz Kabardey-Balkar’da barış ve istikrar inÅŸa etmek istiyorsanız, öncelikli olarak bu provokatörleri kanunların tüm ciddiyeti ile cezalandırınız” ifadelerini kullandı.

‘BirleÅŸmeliyiz’

Åžukhov konuÅŸmasını şöyle sürdürdü: “Forumun gündeminde Adıge halkının geliÅŸim perspektifleri meselesi de var. Dedelerimizin bize bıraktığı deÄŸerlerin korunması, dilimizin, kültürümüzün ve Adıge khabzemizin korunması için birleÅŸmeliyiz. Halkımızın tek bir adı olmalı. 2010 sayımı yaklaşıyor ve bizlerin 1992’deki Birinci Adıge Kongresi kararına uygun olarak tüm Adıge cumhuriyetlerinin ortak adlandırılması konusunda aktif olarak çalışmamız lazım. BirleÅŸme adımlarını öncelikli olarak sivil örgütlerin atması gerekiyor ve Dünya Adıge KardeÅŸliÄŸi’nin yakında Adıge Khase yapısına gireceÄŸini ve onun genç kanadı olacağını açıklıyorum. Çerkes gençliÄŸi bundan sonra da birleÅŸme için gayret gösterecek. Bu hareketimizle birleÅŸme fikri ve aydınlık gelecek adına ciddi çalışma niyetimizi göstermek istiyoruz.”

‘Geri dönüşün önünde ciddi engeller var’

Forumda Çerkes diasporasının anavatanlarına geri dönüş problemleri de görüşürlü. Türkiye’den dönüş yapanlardan Majid Utıj, geri dönüşçülerin önünde hukukla izah edilemeyecek birçok zorluk ve engel bulunduÄŸunu söyledi. Utıj, geri dönüş sonrasında da gelenlerin tarihi vatanlarına adapte olmalarını zorlaÅŸtıran ve geri dönüş sürecinin sonunu getiren çok sayıda engelle karşılaşıldığını anlattı.

Sultan Sosnaliyev açıklaması

Forumda Kafkasya EmirliÄŸi’ne baÄŸlı ‘Kabardey-Balkar emiri’ diye nitelenen Anzor Astemirov’un eski Abhazya Savunma Bakanı Sultan Sosnaliyev’in kendilerine yardımcı olduÄŸuna iliÅŸkin iddiası da gündeme geldi. Abhazya Gönüllüleri BirliÄŸi lideri Aleksey Bekçokov, “Ä°ddiaları kesinlikle reddediyoruz. Bunların gerçekle hiçbir alakası yok” dedi. DiÄŸer katılımcılar da Sosnaliyev anısına Nalçik’te bir müze, Baksan’da anıt heykel ve cadde ismi verilmesini teklif etti.

Üç karar alındı

Karaçay-Çerkes Adıge Khase BaÅŸkanı Muhammed Çerkesov ve Dünya Çerkes BirliÄŸi BaÅŸkanı Boris Dzamıkhov’un da birer konuÅŸma yaptığı forumda Kabardey-Balkar’da Sosyo-politik durum, toprak meselesi ve geri dönüşün basitleÅŸtirilmesi ile ilgili üç karar alındı. Kararlar yerel ve federal yönetime gönderildi. Ayrıca yakın bir tarihte toprak meselesiyle ilgili uzlaÅŸtırıcı bir komisyonun kurulması da kararlaÅŸtırıldı.

‘Dönmek istemeyenler de var’

Adıgey Adıge Khase BaÅŸkanı Amerbi Hapay da forum sonrasında yaptığı açıklamasında “Kabardey-Balkar’daki Adıgelerin problemleri biraz daha ciddi. KardeÅŸlerimizin tarihi bölgeleri ellerinden alınmaya çalışılırken kayıtsız kalmamız mümkün deÄŸil, Balkar Halkı Ä°htiyarlar Heyeti’nin bunu anlaması gerekiyor” diye konuÅŸtu.

Hapay, Kabardey-Balkar’da yaÅŸayan diÄŸer halkların çıkarlarının kısıtlanmaması gerektiÄŸini, durumun gergin olduÄŸunu, ancak anlaÅŸmayı öğrenmek gerektiÄŸini belirtti. Geri dönüş konusunda Hapay, diasporada yaÅŸayan tüm Adıgelerin tarihi vatanlarına dönmeyi istediÄŸini söylemenin mümkün olmadığını, geri dönüşü isteyenlerden bir kısmının sadece Rusya vatandaÅŸlığı, diÄŸerlerinin çifte vatandaÅŸlık istediÄŸini ifade etti. Hapay, “Rusya yönetiminin Adıge meselesinin çözülmesi gerektiÄŸini anlaması gerekiyor. Özellikle de Adıgelerin tarihi vatanlarında birleÅŸtirilmeleri kararı ve geri dönüş konusunda olumlu belirlemelerin olması ÅŸart” dedi.

Köylü gençler isyanda

Bu arada foruma beklenenin üzerinde ilgi nedeniyle 150 kadar genç salon dışında kalırken, polisin etnik gerilim ve kışkırtma ihtimaline karşı davetiyesi olmayanları içeri sokmaması sorun oldu. Davetiyesiz olanların ağırlıklı olarak köylerden gelen gençler olduÄŸu görüldü. Kendi görüşlerinin içeride temsil edilmemesine öfkelenen gençler, Adıge Khase’ye alternatif milli hareket kuracaklarını duyurdu. ÖZ/FT

Ajans Kafkas