Bir yıl kadar önce, Kabardey-Balkar Kuzey Kafkasya’daki en sessiz cumhuriyetlerden birisiydi. Bununla birlikte, 2010 Baharının başından bu yana cumhuriyet bir yığın saldırı ile sarsıldı. Rus polis istatistiklerine göre, Çeçenya ve İnguşetya’da direnişçi saldırıları azalırken, Kuzey Kafkasya’daki tüm bölgelerden Kabardey-Balkar ve Dağıstan,  isyancı faaliyetleri bakımından Kafkasya bölgesindeki en hareketli iki bölgeyi temsil ediyor. Polis yetkilileri tüm Kuzey Kafkasya’da 70’den fazla isyancı grubunun olduğunu ve sadece 2010 yılının ilk dokuz ayında, bölge boyunca 330’un üzerinde saldırının gerçekleştiğini iddia ediyor (Interfax, 21 Ekim).

Kabardey-Balkar’daki isyan, 2010 Haziran’ında Kuzey Kafkasya’da ilk defa Baksan’daki bir hidroelektrik santraline  düzenlenen saldırının gösterdiği üzere seri bir şekilde şiddetli güce dönüştü. Sürpriz saldırı, santrali kullanılmaz hale getirdi ve Rus tekel Rusgidro’nun onlarca milyon dolar onarım masrafı çıkardığı tahmin edildi. Bu olay, Moskova'nin yeraltı isyan hareketini bastırmak için Kuzey Kafkasya'da ekonomik hayatı elden geçirmesi planının çöküşün eşiğinde olduğunu gösteren ilk göstergeydi.26 Ekim’de, Rus Soruşturma Komitesi’nin bir sözcüsü, sabotaj ile ilgili olarak tutuklandığını belirtti. Kolluk kuvvetleri daha önce iki farklı saldırganın öldürüldüğünü iddia etmişti (www.kavkaz-uzel.ru, 26 Ekim)

Kabardey-Balkar’daki Hükümet kuvvetleri, güvenlik durumunun oldukça uzun bir zamandır kırılgan olduğu Kuzey Kafkasya’daki diğer cumhuriyetlerle büyük ölçüde benzer yöntemleri takip ediyorlar. Bunlar, yerli nüfusa kesin bir mesaj göndermek adına kasten ve gösterişli askeri takviyeleri önemsiz sayıda sayılabilecek isyancılar etrafında dolaştırmayı içeriyor. “Kayıp” insanların sayısı da günden güne artıyor. Ekim’in 18’inde, Elbrus Dağının yakınlarında bir mesire yerinde üç kişinin kaybolduğu kaydedildi. Akrabaları  20 Ekim’de, protesto gösterisi düzenlediler ve akabinde kendilerine hükümet’in kayıp insanları bulmak için yardım edeceklerine dair güvence verildi (www.kavkaz-uzel.ru, 21 Ekim).

Kabardey-Balkar (900.000 nüfusuyla) Kuzey Kafkasya’da Çerkeslerin (Kabardeyler, Çerkesler, Adigeler, Şapsığlar) ikamet ettiği  ve bariz bir çoğunluğu oluşturdukları tek  Cumhuriyet. Çerkesler Moskova’nın 2014 yılında Kış Olimpiyatlarına ev sahipliği yapacak olan Soçi’de hak iddia ediyorlar. Bolca tarihsel gerçeklik ile de desteklenen Çerkeslerin anlatılarına göre, 2014 Olimpiyatlarının alanı, sömürgeci Rus Ordusunun yüzbinlerce Çerkesi katlettiği, yerli nüfusu yerle bir ettiği ve hayatta kalabilenlerin büyük bir kısmının sürgün edildiği yerlere denk geliyor. Halihazırda, toplam Çerkes nüfusunun sadece yüzde onunun anavatanlarında yaşadığı, geri kalanların ise çoğunluğu Türkiye, Ürdün ve Suriye olmak üzere dünyanın dört bir yanına dağıldıkları tahmin ediliyor.

Çerkes aktivistler, 2014 Olimpiyat oyunları vesilesiyle, halklarının zor durumunu tüm dünyaya duyurabileceklerini, bir an önce diasporayı ve bununla birlikte anavatanları Kuzey Kafkasya’da yaşayan kardeşlerini heyecanlandırabileceklerinin farkına varıyorlar. Yaklaşan Olimpiyatlarda bir fiyaskoyu engellemekte gayretli olan Moskova, yükselen Çerkes milliyetçiliği tarafından düzenlenen bu meydan okumaya reaksiyon göstermesi gerektiğini yavaş yavaş anlıyor gibi görünüyor.Moskova önümüzdeki süreçte Rusya'nın bölgenin etnik yapısının soykırımcı yöntemlerle değiştirdiği yönündeki Çerkeslerin iddialarını,  sadece zorba yöntemleri karşılamayı göze alamaz. O halde Moskova Çerkes diasporasına özellikle Türkiye’deki diasporaya ulaşmayı deniyor ve derinleşen Çerkes öfkesini yatıştırmayı değerlendiriyor.

25 Ekim’de Türkiye’deki Çerkes örgütleri, ülkedeki diğer Kuzey Kafkasyalı gruplardan (bağımsızlığına Rusya’nın arka çıktığı Abhazya’yı destekleyen  Abhaz gruplar gibi) ayrı kendi yapılarını inşa etmeye karar verdiler. Bu gelişmeyle birlikte, görünen o ki amaçları, 2012 yılında yürürlüğe girmesi beklenen bir kanununla birlikte, Kuzey Kafkasya’daki tarihsel anavatanlarına dönebilmek. Krasnador Bölgesi’nden bir Çerkes temsilcisi olan Asker Sokht, Türkiye’deki Çerkeslere Rus Hükümeti’nin pozisyonunu aktarmak için bu toplantıya katıldı.(www.ekhokavkaza.com, 25 Ekim). Sokht Çerkes aktivistler arasında kayıtsızlığı ile tanınıyor.

Kavkazsky Uzel (Caucasian Knot) websitesinin baş editörü olan Grigory Shvedovin, “Voice of America” Rusça servisine vermiş olduğu röportajda, Moskova’nın şimdi bile Kuzey Kafkasya’daki idari birimleri yeniden düzenlemek adına çeşitli seçenekleri tartıştığını iddia etti. Bu fikir halihazırda üç farklı idari yapı altında yaşayan Çerkesler için tek bir politik yapı anlamına geliyor. Moskova, aynı zamanda, bölgeleri büyütme ve  yeni yapı içerisindeki etnik Rus nüfusunu çoğunluk haline getirme arayışında. Aslında, Kabardey-Balkar, Karaçay-Çerkes ve Adigey yoğun nüfuslu Krasnador Kray ile birleştirirecek olursa, Çerkeslerin büyük bir çoğunluğu aynı bölgesel hükümet çatısı altında yaşayacaklar.(www.voanews.com, 22 Ekim).

Bununla birlikte, bu büyük bölgede azınlık konumuna düşecekler ve belki de bu fikri reddedecekler. İlk ve en baş dayanağı kaba güç olan Moskova'nın Soçi Olimpiyatları'nda bir skandalı engellemek için Çerkeslere bazı ödünler vereceği de aynı derecede muhtemel.

Valery Dzutsev

Kaynak:Eurasia Daily Monitor, Sayı 7, Basım 194

Çeviri: Mevdudi Bayçora