Kabardey-Balkar Cumhuriyetinin Başkenti Nalçik’te, sivil toplum örgütü Khase lideri İbrahim Yağanov’un öncülük ettiği ve toprak sorununun masaya yatırıldığı Sivil Forum, iki haftalık olaylı bekleyişin ardından Kabardey, Balkar ve Kazak temsilcilerin katılımı ile 30 Temmuz’da gerçekleştirildi.

Forumun 16 Temmuz’da yapılması planlanmıştı, ancak programın yapılacağı yer konusunda çıkan sorun ve 19 Temmuz’da İbrahim Yağanov’un dövülmesinin ardından ancak 30 Temmuzda gerçekleştirilebildi.

Forumun moderatörlüğünü Kabardey-Balkar Devlet Üniversitesi öğretim üyesi ve Kabardey-Balkar Sivil Kongresi Başkanı Timur Tenov yürüttü.

Kabardey ve Balkar sivil toplum liderlerinin yanı sıra vatandaşlar da söz alarak toprak sorunu hakkındaki görüşlerini dile getirdiler. Var olan sorunun, halklar arası anlaşmazlık alanına taşınmaması gerektiğinde birleşen katılımcılar, tartışmalı olaylar sonucunda gerçekleştirilen forumu, diyalog ve çözüm yolunda bir dönüm noktası olarak niteledi. Ancak bir grup katılımcı ise toplantının, her iki tarafın aşırı milliyetçi grupları tarafından yalnızca yönetimi kötülemek amacıyla düzenlendiğini iddia etti.

Sivil Forum’da konuşan Balkar Halkı İhtiyarlar Heyeti üyesi Dalhat Baydayev, diyalog sürecinin başlamasıyla toprak sorununun çözümü için önemli bir adım atıldığını kaydetti.

Toprak sorununa bağlı olarak genç nüfusun başka bölgelere göç etmek zorunda bırakıldığını belirten Baydayev şöyle konuştu: “Gençler aile kurmuyor, nüfus artmıyor. Daha önceleri Kafkas ailelerinde, şu anda olduğu gibi aileyi kadın geçindirmiyordu. Bu durum Balkar ve Kabardey erkeklerini alçaltıyor. Onların ise çalışacak yeri yok, çünkü onlara toprak verilmiyor. Toprak, kiralanmış olarak belirli kişilerin elinde. Onlar da köylülere bu toprakları yüksek fiyatlarla yeniden kiralamayı öneriyor. Bu, toprağa verilen emeğin değerini yok ediyor.”

Toplantıya gözlemci sıfatıyla katıldığını ifade eden Kazak temsilcisi Nikolay Samohvalov ve halkının da aslında aynı dertlerden muzdarip olduğunu, ancak Kazakların toplantıya katılmalarının engellendiğini savunan Baydayev, toplantıya öncülük eden İbrahim Yağanov’a teşekkür etti. 

Baydayev, “İbrahim Yağanov’a bakınız. Ben bu adamın kahramanlığı önünde eğiliyorum. Bunu kesinlikle gönülden söylüyorum. Ben de onun gibi dövülmüştüm. Bu adam, kendisine nasıl davranılırsa davranılsın hep önde gidiyor. Onun davranışları bizim için örnek olmalı, sorunlarımızdan kaçmamız bizim için ayıp olmalı” dedi.

Organizatörlerden Kabardey-Balkar Khase lideri İbrahim Yağanov, ‘halkların diyalogundan korkarak kaba kuvvete başvuranlar isteklerine ulaşamayacak’ dedi
Sivil Forum, uzlaşma mesajlarının yanı sıra, organizatörlere yönelik suçlamalara ve gergin anlara da sahne oldu. 
Argudan köyü sakinleri adına konuşan 83 yaşındaki Aslangeri Kuşhov, Argudan’daki kolhozun kaldırılmasından sonra, RF hükümeti kararına uygun olarak kolhoz reformuna gidildi. O zaman bölge başkanı Tembulat Erkenov idi. Erkenov köye geldi, köylüleri toplayarak bir toplantı yaptı. Oradan kolhozdaki tüm hayvanların dağıtması ve kolhoz mülkiyetinin, seçilen komisyon tespit çalışması yapana kadar ortak kullanılması kararı çıktı.

Kuşhov “Üçüncü gün Erkenov’u görevden aldılar. O günden itibaren kolhoz mülkü yağmalanmaya başladı. Yeniden toplantı yapıldı. Haziran 2002’de savcılığa başvuruldu, ancak halen hiçbir cevap alınamadı. Halk artık anladı ki, her şey yolsuzluk içinde. Böyle olunca da bir müddet toprak meselesi ile ilgilenmeyi bıraktı. Bugün için yalnız tarım arazileri yağmalanmamış olarak kaldı. Ama onlar da ‘avcılar’ arasında pay edildi, başkaları adına işlemleri yapıldı” dedi.

Kuşhov “Bolşeviklerin, toprakları halktan almak için bir haftaya ihtiyaçları olmuştu. Ancak kolhozların dağılmasının üzerinden 20 yıl geçti ve biz bir türlü geri alamıyoruz. Çok zor bir konu olduğunu söylüyorlar. Bense meseleyi kasten zorlaştırdıklarını düşünüyorum” dedi.

Toprak meselesinin halklar arası anlaşmazlık meselesine dönüştürülmemesi gerektiğini iade eden Kuşhov “Bizim Balkarlarla anlaşmazlığımız yoktu, olmayacak. Ben gençler için endişeleniyorum. Eğer onlar tarımla uğraşamazlarsa -burada başka iş imkanı yok- onları çeşitli kriminal yapılara çekecekler. Zaten buna doğru gidiyoruz” dedi.

Forumda konuşan çiftçi Zoya Alikayeva, çiftçiliğin gelişimi için verilen destekleri zengin insanların aldığını, çünkü desteklerin verilmesi için ‘büyük topraklar ve her bir hektarda sekiz yüzer ağaç’ şartı olduğunu kaydetti. Zoya Alikayeva “Sizlerden herhangi birinin 500-900 milyon ruble arasındaki desteğe layık görülecek kadar toprağı var mı? Sonuç olarak bu desteklerle zenginler zenginleşiyor, fakirler de fakirleşiyor” dedi. Alikayeva, çiftçilerin kredi de alamadığını, çünkü 500 bin ruble kredi almak için bir milyon ipotek göstermek gerektiğini söyledi.

Çerkesya sivil hareketi başkanı Abubekir Murzakanov, Abhazya Gönüllüleri Birliği başkanı Anzor Şorov ve Balkar Halkı İhtiyarlar Heyeti başkanı Cambulat Eteyev’in de söz aldığı forumda gergin anlar da yaşandı.

Albert Nazranov başkanlığında salona giren yaklaşık 30 kişilik genç bir grup konuşmalara müdahale ederek tansiyonu yükseltti. Toplantıda söz alan Albert Nazranov, birbirlerinden nefret eden Balkar milliyetçisi Dalhat Baydayev ile Adıge milliyetçisi İbrahim Yağanov’un ‘yönetimi kötülemek’ için bir araya geldiğini söyledi. Nazranov ayrıca, ülkedeki istikrarsızlığın sebebi olarak, Kardanov adlı bir kişinin vahhabi ve milliyetçi grupları finanse etmesini gösterdi.

Köylü-Çiftçi Birliği Başkanı Kazbek Kardanguşev de forumu organize edenleri milliyetçi ve şizofren olarak adlandırdı.

Kardanguşev’in ifadelerine karşılık Zoya Atalikova, Kardanguşev’in işi ile ilgili hiçbir şey yapmadığını, çiftçilere yardım için ayrılan paranın yağmalandığını belirtti ve 20 yıldır başında bulunduğunu ifade ettiği bu yönetimi değiştirmek gerektiğini söyledi. Forum moderatörü Timur Tenov zaman zaman gerilen salonu sakinleştirmeye çalıştı.

Kendisine yönelik sataşmalara cevap vermeyeceğini kaydeden İbrahim Yağanov ise “Diyalogdan korktukları için bu sağlam yapılı gençleri buraya gönderiyorlar. Halbuki bu gençler buraya neden geldiklerini bilmiyorlar bile.  Kanıt gösterebilecek durumda olmadıkları için kaba kuvvete başvuranların başarılı olamayacağını düşünüyorum, çünkü bizim başka bir toprağımız ve başka bir ülkemiz yok” şeklinde konuştu.

Forumun yapıldığı cadde OMON askerleri tarafından kontrol edilirken, salonun güvenliği polis tarafında sağlandı. KU/ÖZ/YA

Ajanskafkas