3 Mayıs’ta Rus İnsan Hakları Örgütü Memorial, Rusya Soruşturma Komitesi’yle birlikte Kuzey Kafkasya’daki hak ihlallerine ilişkin bir dosya hazırladı.
Toplanan kanıtlar dört cumhuriyetten geliyor: Çeçenya, İnguşetya, Kuzey Osetya ve Kabardey-Balkar. 18 Nisan’da Soruşturma Komitesi başkanı Alexander Bastrykin polis ve diğer kolluk kuvvetleri tarafından işlenen suçları araştıracak olan özel bir birim oluşturulmasını öngören bir emre imza attı. Memorial, otoritelerin bu kararının izini sürmeye karar verdi ve araştırmacılardan 26 vakada kolluk kuvvetlerinin eylemlerinin kanuniliğini denetlemelerini istedi (http://north-osetia.kavkaz-uzel.ru/articles/205997/, May 3).
Memorial tarafından ortaya çıkarılan suç listesi, devlet kurumlarının Kuzey Kafkasya’da halen rutin bir şekilde insan hakları ihlali yaptığının göstergesidir. Memorial, insan hakları ihlallerinin belgelenmesine ilişkin son derece profesyonel yaklaşımı ve Çeçenya gibi bölgelerde cebir altında çalışmaya yönelik sahip olduğu yüksek tecrübesiyle tanınmaktadır. 2009’da Memorial’ın önde gelen araştırmacılarından Natalya Estemirova’nın Çeçenya’da öldürülmesinden sonra, insan hakları örgütü bu bölgedeki varlığını zayıflatmaya mecbur bırakıldı.
Memorial Başkanı Oleg Orbov, bu vakaları bir niyet mektubunda kısaca anlattı: “Memorial’ın kaydetmiş olduğu tüm bu vakalar kolluk kuvvetlerinin cinayet, gasp ve işkence gibi şiddet suçlarına müdahil olduklarını kanıtlar niteliktedir. Şu ana kadar tüm bu vakalarda, işlenen suçların failleri cezasız kalmıştır. Çoğu vakada, cezai soruşturma başlatılmış fakat suçlar hakkında tahkikat yapılmamıştır. Bu vakaların büyük bir çoğunluğunda mağdurlar ya Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne şikayette bulunmuş ya da şikayette bulunmaya hazırlanmaktadır (http://north-osetia.kavkaz-uzel.ru/articles/205997/, May 3).
Memorial tarafından öne çıkarılan suç listesi, Kuzey Kafkasya’daki insan hakları ihlallerinin birbiriyle benzer ve yaygın yapısını ortaya koyuyor. Suçlar aynı örge üzerinde sürekli devam ediyor. İlk etapta kişi güvenlik güçleri tarafından tutuklanıyor ya da kaçırılıyor, sonra izinsiz alıkonuluyor ve işkence kullanılarak sorguya çekiliyor, son olarak da ya serbest bırakılıyor ya da cesedi bulunuyor. Sürpriz bir şekilde, Memorial’ın listesinde Çeçenya’dan yalnızca 6 vaka yer almaktayken, Kabardey-Balkar’dan 11 vaka bulunuyor. Bu durum sadece son birkaç yıldır Kabardey-Balkar’daki direniş ve istikrarsızlığın yükselmesiyle değil, insan hakları aktivistlerinin Kabardey-Balkar’a ulaşımının Çeçenya’ya kıyasla çok daha rahat olmasıyla da ilgilidir.
Ramzan Kadirov, insan hakları aktivistlerinin Çeçenya’daki insan hakları ihlalleriyle ilgili sağlam bilgiye ulaşmaması için bölgeden dışarıya bilgi akışını halen sıkı şekilde kontrol ediyor. Kadirov hakimiyetine rağmen, bazen bilgi sızıntısı olabiliyor. 22 Nisan’da Gudermes bölgesinde, Çeçen polisi ve direnişçiler arasında bir çatışma yaşandı. İki polis memuru; Aslan Jamaldaev ve Ahmad Adalaev, ve iki direnişçi; Ahmed Bantaev ve Bislan Alkhazov çatışmada hayatını kaybetti. Sonrasında Komsomolskoye Köyü sakinleri insan hakları aktivistlerini, 24 Nisan’da üniformalı adamların köye geldikleri ve öldürülen direnişçi Ahmed Bantaev’in ailesi ve büyük ebeveynine ait evleri yaktıkları yönünde bilgilendirdiler. Üniformalı adamlar evi ateşe verirken, evlerdeki insanlar yanlarına hiçbir şey, hatta evraklarını bile almalarına izin verilmeksizin zorla dışarı çıkarıldı. Kolektif cezalandırma ilkesi gereğince, Ramzan Kadirov ve diğer Çeçen görevliler, direnişçilerin akrabalarının bu kan bağından dolayı olaylardan sorumlu olduklarına dair sayısız neden öne sürdüler (http://chechnya.kavkaz-uzel.ru/articles/206117/, May 5). Polis Çeçenya hariç hiçbir Kuzey Kafkasya cumhuriyetinde, akrabalarının evini yakmak şöyle dursun, direnişçilerin evlerini bile ulu orta ateşe vermiyorlar. Polis direnişçilerin evlerini yaksa ya da patlayıcılarla tahrip etse bile, çoğunlukla bu tarz eylemlere ilişkin öne süreceği en azından bir bahanesi oluyor.
3 Mayıs’ta Dağıstan’da, direnişçilerin Mahaçkale’deki polis noktasına düzenledikleri talihsiz intihar saldırısı sonrasında, güvenlik güçleri şüpheli yöntemler kullanarak bir dizi tutukluyu serbest bıraktı. 8 Mayıs’ta Rashid ve Arsen Ismailov kardeşler, iki farklı bölgede kendilerinin “FSB’den” olduklarını söyleyen iki görevli tarafından kaçırıldılar. Büyük kardeş Arsen, elektrikle işkenceye uğradı fakat sonrasında serbest bırakıldı. İddialara göre kardeşleri kaçıranlar Arsen’e, Rashid’in ellerinde olduğunu ve 3 Mayıs’taki patlamayı düzenleyenin kim olduğunu söylemezse, suçu kardeşi Rashid’i yükleyeceklerini söylediler. Ismailov kardeşlerin akrabaları Dağıstan Cumhuriyet Başsavcılığı’na başvurduğunda ise savcılar, davacıların bir avukattan kapsamlı bir talimat almadıkları takdirde başvuruyu kabul etmeyeceklerini bildirdiler. Arsen Ismailov’un davasını mahkemede sürdürebilmek için sağlık muayenesi olması da ciddi bir çaba gerektirdi. Memorial Dağıstan Şubesi Başkanı Yelena Denisenko şu şekilde yorum yaptı: “Besbelli ‘uygunsuz’ darpları açığa çıkarmamak adına, savcıların rızası olmayan sağlık muayenelerini gerçekleştirmelerini yasaklayan dillendirilmemiş bir kurala sahip olan hastanelerde bu tavırla devamlı karşılaşıyoruz. Hele ki Arsen Ismailov vakasında, beyin sarsıntısı geçirmiş olduğu halde, doktorlar tarafından “hafif sağlık sorunu” yaşadığına karar verildi.” (http://dagestan.kavkaz-uzel.ru/articles/206354/, May 10).
Rus Hükümeti’nin polis ve güvenlik görevlileri tarafından işlenmiş suçları takip etmekten imtina etmesi, hükümetin gücünden ziyade zayıflığını ortaya koyuyor. Aslında, eğer otoriteler genel olarak toplumun genelinin desteğinden emin olsaydılar, polis memurlarını adaletin önüne çıkarmaktan çekinmezlerdi. Oysa otoritelerin bazı Kuzey Kafkas cumhuriyetlerindeki eylem ve tavırları öyle büyük oranda bir kutuplaşma yaratmaktadır ki Moskova’nın halen itimat edebileceği tek güç yanlızca polistir. Bu durum da temel olarak Moskova’nın, polisin Kuzey Kafkasya’da kullandığı her türlü yöntemi kabul etmek durumunda olduğu ve polisin de bu fırsatı sonuna kadar değerlendirdiği anlamına gelmektedir.
Valery Dzutsev / Eurasia Daily Monitor Cilt: 9 Sayı: 90
11 Mayıs 2012
Resim kaynak: RIA Novosti
Çeviri: Dilek Soykuvvet
Comments
No comment