Sarı ve yeşilden oluşan bayraklarını dalgalandıran ve atalarının geleneksel kıyafetlerini giyen New Jersey’den Çerkes bir grup, gittikçe yaklaşan yaz olimpiyatları için bu hafta Londra’da bir araya geliyor.

Oyunlarda yer almayacaklar. Buna karşın, kendilerine katılacak yaklaşık 250 kişi ile birlikte, bir buçuk sene sonra Rusya Soçi’de gerçekleşecek olan Kış olimpiyatlarını protesto edecekler ve aynı zamanda bugün Suriye’de yaşanan iç savaşa yakalanan Çerkeslerin kötü durumuna dikkat çekecekler.

Little Falls’tan Dana Wojokh “ Bu bizim için, bize ne olduğunu ve Soçi’nin gerçek tarihini tüm çıplaklığıyla dünyaya anlatabilmemiz için  bir şans” diyor. “ Çünkü böyle bir şansı başka bir yerde yakalayamazsınız.”

.25 yaşındaki Wojokh, bu hafta Totowa’da eylemlerine başlamadan önce toplanan sekiz isimden birisi. Birleşik Devletler’deki en büyük Çerkes grubu barındıran New Jersey’de – yoğunlukla Wayne, Haledon, Prospect Park ve Hawthorne’ta olmak üzere- yaklaşık 5,000 kişi kadarlar- Bölgeye değer katan diğer pek çok etnik grup gibi Çerkesler de, kapalı bir şekilde yaşıyor ve geleneklerini muhafaza ediyorlar.

Ancak, Soçi’nin 2014 Kış Olimpiyatlarına ev sahipliği yapacağının açıklanmasının ardından, sayıları 5 Milyondan 7 Milyona ulaşan tüm dünyadaki Çerkesler, kayakların yapılacağı aynı bölgede atalarının sürgününün yaşandığını söyleyerek, seslerini dünyaya duyurmaya başladılar.

Çerkesler, yaklaşık 150 yıl önce Rus Ordusu tarafından Karadeniz ile Kafkas dağları arasında kalan anavatanlarından sürgün edilen, sağ kalan ataları hakkında konuşurken “soykırım” tabirini kullanıyorlar. Rus Hükümeti bir soykırım olmadığını söylüyor ve tarihçi Walter Richmond ise Rusların dini sebepler yüzünden Çerkeslerin kendi istekleriyle Kafkasya’dan göç ettiklerini söylediklerinin altını çiziyor.

Çerkeslerin çoğu Türkiye’de yaşıyor, aynı zamanda Suriye, Ürdün ve Almanya’da da büyük gruplar halindeler. Tarihçiler Golen tepelerinin 1967 yılında İsrail tarafından işgali ardından bölgede yaşayan Çerkeslerin bir çoğunun Birleşik Devletler Hükümetinin davetiyle Paterson’da iskân edildiklerini söylüyor.

Los Angeles’taki Occidental College’in Rus Çalışmaları direktörü Richmond, Çerkesya adındaki bir ülkenin eski haritalarda görülebileceğini ve 1860’larda Rusya tarafından işgal edilene dek uluslar arası arenada bir ulus olarak tanındıklarını söylüyor. Bir diğer tarihçi ise Çerkeslerin izlerine MÖ.8 yy.’da dahi rastlanıldığına ve tarihte gerçekleştirilen ilk olimpiyatlara dahi katıldıklarını söylüyor. .

Ruslar diyor, Richmond böyle bir halkın var olduğunu asla kabul etmediler.

Çerkes tarihi hakkında yazan Richmond, Çerkeslerin Ruslarla hiçbir ilgilerinin olmadığını, dillerinin bölgedeki diğer pek çok dilden farklı olduğunu ve İslam’ın onların geleneksel dini olduğunu söylüyor.

“Onlar benzersiz bir halk.”

Üyelerinin söylediğine göre, Kuzey Jersey’de, “herkesin herkesi tanıyabileceği şekilde” iç içeler. Şehirlerde pek çok grup meydana getirmişler ve anma günlerine ilişkin organizasyonlar tertip ediyorlar. Prospect Park’taki sakinler, Çerkes kökenli Will Kubofcik’i 90’ların sonlarında belediye başkanı seçmişler.

New Jersey’de yetişen genç kuşaktan pek çoğu Çerkesçe’yi öğrenmiş ve anlattıklarına göre, thamade dedikleri yaşlıları sözlü hikâyelerini genç kuşaklara aktarmış. Pek çoğu da dünyaya dağılmış uzak akrabalarıyla dahi ilişkilerini sürdürüyorlar.

Totowa’daki Çerkes Kültür Enstitüsü’nin başkanı Zack Barsik, annesinin Suriye’de doğduğunu söyledi ve gençliğinde yazlarını aile bireylerinin hala yaşadığı Şam’da geçirdiğini aktardı.

Suriye’deki isyan baş gösterdiğinde bazı Çerkeslerin Rusya’ya geri dönüş için başvuruda bulunduğunu ancak pek çoğunun reddedildiğini ifade ediyor Zack Barsik.

Londra yolculuğuna katılmasalar da, organizasyonda yardımcı olanlar için“Geri dönüş hakkı bizim birincil talebimiz” diyor Barsik, “Çerkeslerin hiçbir engel ve zorlukla karşılaşmadan anavatanlarına dönmeye hakları var.”

Richmond ise Suriye’deki iç savaş başladığından beri birkaç yüz Çerkes’in Rusya’ya geri dönmelerine izin verildiğini söylüyor.

“Rusya’nın yaptığı göstermelik sayıdaki Çerkesin geri dönüşüne izin vererek dünyaya, ‘bakın biz dönmelerine izin veriyoruz.’demek, gerçekte geri dönüş için başvuruda bulunan insanların sayısı çok daha fazla” diyor.

Washington’daki Rus elçiliği, Suriye ya da Kış olimpiyatlarına ilişkin yorum beklentilerini cevapsız bırakıyor. Fakat bazı haberlere göre Mart ayında Kuzey Kafkasya’daki Kabardey-Balkar Cumhuriyeti senatörü, Suriye Çerkeslerinin geri dönüşlerini hızlandırmak için, Rus göçmen yasalarına ilişkin değişiklik talebinde bulundu Rus yetkililer bu talebe henüz karşılık vermiş değiller.

Cumartesi günü Kuzey Jersey grubu, olimpiyatları farklı açılardan protesto eden birçok farklı grupla birlikte Londra’daki bir geçit töreninde yürüyenlerin arasında olacak.  Törenden önce ya da sonra, Çerkeslere meselelerini gündeme getirmek için konuşmalarına izin verileceğini söylediler.

Bir sonraki gün, Rus oyunlarını protesto çağrısı yapan amblemlerle,  Kensington Gardens’taki Soçi çadırının önünde olacaklar.

Haledon’dan 29 yaşındaki Tamara Barsık “Elimizde gerçekleri söylemek için her türlü argüman var” diyor. “İnsanlar yoğun güvenlik önlemlerinden ötürü bana korkup korkmadığımı soruyor. Ama ben korkmuyorum çünkü oraya gerçekleri dillendirmeye gidiyorum.”

Wojokh ise atalarının çekmiş olduğu çilelerin peşini bırakmadığını söylüyor.

“Bu her gün yaşadığımız bir şey” diyor. “çünkü geçmişimizle bağ kuramıyoruz ve gerek kendimiz gerekse de halkımız için adamakıllı bir gelecek planlayamıyoruz.”

Grup Pazartesi günü geri dönüyor ancak kampanyalarının geri döndükten sonra da devam edeceğini söylüyorlar.

“Zaman tükenmiş değil; önümüzde hala iki yılımız var ve biz de durmayacağız” diyor Wayne’den 26 yaşındaki Shan Kadkoy.

Uluslararası Olimpiyat Komitesi sözcüsü Andrew Mitchel bir mailinde şunları bildirmiştir: “Organizasyon başvuru süreci boyunca itirazı olan her grubu aday şehire Değerlendirme Komitesi ile görüşme talep etmek için davetlidir. Bu komisyon aday şehirleri ve şehirlerin ev sahipliği için yeterliliklerini onaylamakla sorumlu.”

“Bugüne dek, her hangi bir Çerkes grubundan değerlendirme komisyonunun bölgeyi ziyareti sırasında toplantı amaçlı bir başvuru olmadığını” yazdı.

Çerkes kültürünün Soçi Olimpiyatlarının bir parçası olacağını ancak, detayları aktaramayacağını söyledi.

Email: alvarado@northjersey.com

Çeviri: Mevdudi Bayçora