BÖLÜM 3
ALGILAR VE HESAPLAR
Her iki tarafın algılamadaki ve hesaplamadaki kalıcı başarısızlıkları çatışmanın tırmanasına ve savaşın patlak vermesine büyük oranda katkı sağladı.
Gürcü tarafında, anlamayla ilgili temel başarısızlık Abhazların güçlü ve köklü korkuları ve şikâyetleriyle bağımsız ve potansiyel olarak güçlü bir aktör olma niyetlerini hafife alma eğilimi oldu. Gürcülerin Abhazya üzerindeki çatışmayı Rusya ve Gürcistan arasında görerek, çatışmanın Abhazlar ve Gürcüler arasında geçen boyutunu kaçırmaları bu eğilimle bağlantılıydı. Eğitimli ve bilinçli Gürcülerin çoğu bile dikkat çekici bir şekilde Abhaz kültürü ve tarihi hakkında bilgisizdirler.
Tiflis’teki Kafkas Evi Gürcüler arasında Abhazların tecrübesini yaymak için değerli çalışmalar yapan bir kurumdur. Ziyaretimde çoğunlukla Sohum’dan gelen Gürcü genç mültecilerin katıldığı Abhaz dili üzerine dersler verdiklerini söylemişlerdi. Genç Gürcülerden bir tanesi kendisinin ve arkadaşlarının ancak savaştan sonra Abhaz dili ve kültürü üzerine ciddi bir ilgi geliştirdiklerini pişmanlıkla ifade etmişti. Eğer aynı ilgiyi daha önce göstermiş olsalardı, belki de savaş hiç yaşanmayabilir ve halen daha Sohum’da yaşıyor olabilirlerdi.
Abhazlar acı verici tarihsel ve kişisel hatıralarla yaralanmış küçük milletlere has tipik psikolojik niteliklere sahiptiler. Ayrılıkçı hareketi politik olarak desteklemiş pek çok yetişkin Abhaz anadillerini konuştukları için Gürcü öğretmenlerince dövüldüklerini hatırlayabilir. Bu nedenle, üç Abhaz yazar 1985’te çocukluklarına dair yazmıştı: “Abhaz çocuklarının gözyaşlarına boğularak Beria’nın “öğretmenlerinin” sopası altında tek bir kelimesini anlamadığı Gürcüce kelimeleri tekrar ettiği zamanlardı. Tarihin bu dönemini unutmak istiyoruz, ancak yapamayız… Abhazya’da Abhaz okullarının kapanmasına katılan pek çok insan yaşıyor ve sürekli hatırlıyor.(Lakoba 1998, s. 101)
Abhazlar’da Stalin’in yaptığı gibi zorunlu asimilasyonla veya Çarlık Dönemi’ndeki katliamlar ve sürgünle yok olan komşuları Ubıhları izleyeceklerine dair tarihsel zemine sahip bir korku da vardır. Ubıhların başlarına gelenler hakkında Abhazlar arasındaki farkındalık Bagrat Şinkuba’nın Ubıh sürgünü hakkındaki tarihsel bir romanı olan Son Ubıh’ın yayınlanmasıyla yükseldi.(Hewitt ve Khiba s. 169)
Stalin sonrası dönemin “normal” koşulları altında, olası bir Abhaz isyanına karşı soykırımcı Gürcü reaksiyonunun korkusu Abhazların ihtiyatlı davranması için bir neden sayılabilir, çünkü bir sorun çıkarmadıkları müddetçe Abhazların temel fiziki ve kültürel yaşamlarının devamı Moskova tarafından garanti altındaydı. Mesela, yerel parti lideri V. M. Khintba’nın Şubat 1978’deki Komünist Parti toplantısında sergilediği tutum buna örnek teşkil eder. Khintba aktivist Abhaz entelektüellerine(onları “provakatörler” olarak görüyordu) halk arasında huzursuzluğu teşvik ettikleri için çıkıştı: “Ben bu halkın, sevgili halkımın bölgesel Abhaz komitesinin sekreteriyim… 1957’de ve 1967’de(huzursuzluğun dalgalarınnın yayılmasından evvel) Demoklesin kılıcı üzerimizdeydi. Siz milliyetçilikle zehirlenmişsiniz… Dolayısıyla biz, Abhazlar, heyecanımızı ve hoşnutsuzluğumuzu gösteriyoruz. Ancak biz azız. Bizden daha kalabalık olanlar, ya diğerleri de biz gibi benzer heyecanı yükseltirlerse? Çünkü onların da gururu var. Hoşnut olmayan sadece bir kısım değil.(Abkhazskie pis’ma 1994 s 250-51)
Ancak Sovyetler Birliği’nin aşina politik ortamının çöküşü yaklaştıkça ve “Merkez”in koruyucu şemsiyesi kaybedilince, ihtiyata dayalı eski mantık gücünü kaybetti. Haziran 1989’da, Gürcü milliyetçi milislerin saldırısı merkezi birliklerin zamanında müdahelesi ile durdurulmuştu. Gürcüler güçlü bir orduya sahip olduğunda ve Sovyetler Birliği ortadan kaybolduğunda Abhazlar için depoda ne vardı? “Elimizde ne var? Sadece düşünün” “Aydgılara” gazetesi okuyucularını 3 mayıs 1990’da uyarıyordu. (Hewitt ve Khiba 1998 s. 176-177) Cevap açıktı: riski ne olursuna olsun, ayrılık göze alınmıştı, çünkü ayrılığın alternatifi soykırımdı. Bu korku ayrılıkçı liderliğin desteğinde Abhazların birliğini, uyumunu güçlendirdi.
Temmuz 1989’da Sovyet lideri Gorbaçev’le görüşebilmek umuduyla Moskova’ya giden Abhaz kadınlarından oluşan bir delegasyonun yazdığı açık mektup, Abhazların soykırıma yönelik korkularının sahiciliğinden şüphe duyanlar için bir örnek teşkil eder:
“Sizin için, Abhazya bir tatil bölgesi, bir sahil; bizim için ise kaybediyor olduğumuz bir anavatan. Sizin aileleriniz tahliye edilip, tatilciler kaçarken, bizim kocalarımız ve çocuklarımız ve onlarla birlikte biz, sizin lütfunuzla kemiklerimizi bu toprağa sunacağız. Yalnız sizin yüce merhametinize ulaşabilecek bir kişi kalacak mı bilmiyoruz.
Bizim güvenimizi tükettiniz, ve biz, Moskova’ya gelen ve sizinle görüştürülmeye izin verilmeyen; yardım için uluslararası örgütlere, demokratik hareketlerin liderlerine, Kafkas halklarının örgütlerine başvurmak zorunda kalan, Abhazya’nın kadınları, iyi niyetli tüm insanlığa küçük ve gururlu Abhaz halkının uygar dünyanın gözleri önünde mahvolmasından önce sesleniyoruz.(Abakhazskei pis’ma 1994 s 476-7)
REFERANSLAR
Abkhazskie pis’ma 1947-1989 (1994), Sbornik dokumentov, vol. 1 (Akua (Sohum): El-Fa) (Rusça)
Abkhazskii uzel: dokumenty i materialy, no. 2 (1995) (Moskova: TsIMO IEA RAN) (Rusça)
Amkuab, G. and T. Ilarionova (Compilers)(1992), Abkhaziya: khronika neob”yavlennoi voiny (Moskova: yayıncı belirtilmemiş) (Rusça)
Anchabadze, Jurij (1998), History: the modern period, in George Hewitt (ed.)(1998), The Abkhazians: A Handbook (New York: St. Martin’s Press, chapter 8) (İngilizce)
Bgazhba, Oleg (1998), History: first-18th centuries, in George Hewitt (ed.)(1998), The Abkhazians: A Handbook (New York: St. Martin’s Press, chapter 4) (İngilizce)
Billingsley, Dodge (1998), Military aspects of the war: the battle for Gagra, in George Hewitt (ed.)(1998), The Abkhazians: A Handbook (New York: St. Martin’s Press, chapter 9) (İngilizce)
Chervonnaya, Svetlana (1995), Kholodnaya voina: 1990-1992, in Raspyataya Gruziya (St. Petersburg: Pechatnyi dvor, pp. 51-92) (Rusça)
Chirikba, Vjacheslav (1998), Origin of the Abkhazian people, in George Hewitt (ed.) (1998), The Abkhazians: A Handbook (New York: St. Martin’s Press, chapter 2) (İngilizce)
Dzidzariya, G. A. (1975), Makhadzhirstvo i problemy istorii Abkhazii XIX stoletiya (Sohum: Alashara) (Rusça)
Dzidzariya, G. A. (1979), Formirovanie dorevolyutsionnoi abkhazskoi intelligentsii (Sohum: Alashara)
Hewitt, George (ed.) (1998), The Abkhazians: A Handbook (New York: St. Martin’s Press) (İngilizce)
Hewitt, George and Zaira Khiba (1998), Abkhaz Newspaper Reader (with supplements) (Kensington, MD: Dunwoody Press) (İngilizce)
Krovavyi separatizm: chto proizoshlo v Abkhazii (Tiflis: Samshoblo, 1993)
Lak’oba, S. Z. (1985), Abkhaziya v gody pervoi rossiiskoi revolyutsii (Tiflis: Metsniereba) (Rusça)
Lak’oba, Stanislav (1998), History: 18th century-1917 / History: 1917-1989, in George Hewitt (ed.) (1998), The Abkhazians: A Handbook (New York: St. Martin’s Press, chapter 5 / 6) (İngilizce)
Lezhava, G. P. (1997), Mezhdu Gruziei I Rossiei (Moskova: TsIMO IEA RAN) (Rusça)
Muller, Daniel (1998), Demography, in George Hewitt (ed.) (1998), The Abkhazians: A Handbook (New York: St. Martin’s Press, chapter 15) (İngilizce)
Pachulina, V. P. (1976), Abkhaziya: istoriko-kul’turnyi ocherk (Sohum: Alashara) (Rusça)
Popkov, Viktor (1998), Soviet Abkhazia 1989: a personal account, in George Hewitt (ed.) (1998), The Abkhazians: A Handbook (New York: St. Martin’s Press, chapter 7) (İngilizce)
Shariya, Vitalii (1994), Abkhazskaya tragediya (Soçi: yayıncı belirtilmemiş) (Rusça)
Suny, Ronald Grigor (1994), The Making of the Georgian Nation, 2nd edition (Bloomington, Indiana: Indiana University Press) (İngilizce)
Zhorzholiani, Georgii, Lekishvili, Solomon, Toidze, Levan, and Edisher Khoshtariia-Brosse, Istoricheskie i politiko-pravovye aspekty konflikta v Abkhazii (Tiflis: Samshoblo, 1994) (İngilizce)
Comments
No comment