DMITRIY STATEYNOV, SOHUM

27 Temmuz 2017

Ayrıntılı analiz: Merkez faaliyetleri neler olacak? Hem siyasal çevrelerdeki hem de sivil toplumdaki muhalifler neden öfkeli?

Sivil toplum, muhalefet ve Abhazya hükümeti arasında aylardır süren hararetli tartışmalar sonrasında Rusya ile işbirliği içinde ‘Suçla Mücadele için Bilgi ve Koordinasyon Merkezi’ kurulmasıyla ilgili anlaşma onaylandı.

Parlamento toplantısında bütün milletvekilleri hazır bulundu. Yirmi üç kişi anlaşma lehinde oy kullanırken dokuz kişi reddetti ve iki kişi ise çekimser kaldı.

Anlaşma, muhalefet eleştirileri, itiraz ve talepleri dikkate alınmayarak, orijinal biçiminde onaylandı.

Şimdiye kadar olayların seyrinin nasıl ilerleyeceği belli değil.  ‘Amtsakhara’ başkanı Alkhas Kvitsinia, daha önce, anlaşmanın muhalefet temsilcilerinin taleplerini yerine getirmeyen bir biçimde onaylanması halinde bile sokak protestolarının düzenlenmeyeceğini söylemişti.

Sivil toplum kuruluşu Kyrazaa’nın başkanı ve milletvekili Dmitry Dbar da gazetecilere her itirazın yasal yollar aracılığıyla yapılacağını ve örgütlerinin hiçbir protesto eyleminde bulunmayı planlamadığını söyledi. 

JAMnews, okuyucularına hikâyenin arka planını sunuyor:  Abhaz-Rus Suçla Mücadele Bilgi ve Koordinasyon Merkezi neden oluşturuluyor ve muhalifler neden öfkeli?

Abhaz-Rus Bilgi ve Koordinasyon Merkezi’nin Sorumlulukları

Abhazya topraklarında böyle bir merkez oluşturulmasına yönelik hükümler, Kasım 2014’te imzalanan Rusya ile Abhazya arasındaki İttifak ve Stratejik Ortaklık Antlaşması’nın 10. maddesinde belirtilmişti.

Merkez, Rusya ve Abhazya’nın kolluk kuvvetleri arasındaki operasyonel bilgi alışverişinin organizasyonunu,  organize suç örgütleri veri tabanının oluşturulmasını, cezai hükümden kaçan kişilerin aranmasına ve iadesine yardım edilmesini amaçlıyor.

Merkezin Kurulmasına Karşı Olan Milletvekillerinin İtirazları

Bu amaçla ortak bir Abhaz-Rus merkezi kurma fikrine Abhazya’da büyük bir ihtiyatla yaklaşılıyor ve anlaşmanın onaylanması sorunlu hale gelebilir.

Yaklaşık bir ay önce, anlaşma tasarısı parlamentoda sunulduğunda, 35 milletvekilinden 15′ i, Abhazya Cumhurbaşkanı Raul Hacımba ve İçişleri Bakanı Aslan Kobakhia’ dan, imzayı erteleyerek,  proje üzerine farklı makalelerin, önerilerin ve notların bir listesinin incelenmesini talep ettiler.

Bu çağrıda bulunanlar listesinde, sadece muhalefet temsilcilerini değil, mevcut iktidar yetkililerine tamamen sadık sayılan milletvekillerini de görebiliyoruz.

Abhazya eski İçişleri Bakanı Raul Lolua, JAMnews’e, belgenin hem tarz hem de teknik açıdan henüz hazır olmadığını söyledi. Temyiz metninde, anlaşma metninin düzenlenmesine ilişkin,  içlerinden bazılarının kritik öneme sahip olduğu somut bir öneri listesi ortaya atıldı.

İçişleri Bakanı ve cumhurbaşkanından anlaşmaya birkaç husus daha eklenmesi istendi. Abhazya Parlamentosu’ na, merkez tarafından edinilen veya sahip olunan herhangi bir bilgiye erişim hakkı verilmesi önerildi. Ayrıca, merkezin kendi faaliyetleriyle ilgili yıllık parlementoya yıllık rapor sunması da talep edildi. Milletvekillerinin eleştirel argümanlarına ek olarak, birtakım kamu kuruluşları ve siyasi merkezler de kendi kaygılarını dile getirdiler.

Siyasi parti Amtsakhara’nın İtirazları

Muhalefet partisi Amtsakhara, anlaşmanın birçok çelişki içerdiğini ve dahası birçok durumda ulusal mevzuata ve sağduyulu hükümlere aykırı olduğunu belirtti. Amtsakhara’ nın anlaşma metnine yönelik notları birkaç sayfa oluşturuyor. Ana argümanlar şu şekilde:

1.Sözleşmenin 4.1. Maddesi, Merkez’ in ticari faaliyetlerde bulunmasını yasaklamaktadır. Bununla birlikte, Madde 4.2, Merkez’in sivil hukuk sözleşmeleri hazırlamasına ve kanun koymasına, banka hesaplarını açıp korumasına, mülk edinmesine ve kontrol etmesine, dava açmaya ve adli davaya katılmasına izin veriyor.

Dahası, maddeler, belirtilen “hukuk” sözleşmelerinin ve anlaşmalarının niteliğini, banka hesaplarının açılmasının ve bankacılık faaliyetlerinin yürütülmesinin amaçlarını açıklığa kavuşturmamaktadır: Ayrıca, hangi tür mülkiyetin elde edilmesine izin verildiğini, mahkemeye sunabileceği dava konusunu ve yargı davasına katılımının gerekliliğini de açıkça belirtmemektedir.

2.Madde 8, yetkilileri, Merkez çalışanlarını ve ailelerinin üyelerini diplomatik dokunulmazlık ile donatmaktadır. Görevlerini yerine getiren iç işleri ajanslarının çalışanlarının, hâlihazırda yürürlükte olan ulusal mevzuatın getirdiği dokunulmazlık ile korunuyor olması nedeniyle buna gerek görmüyoruz. Anlaşmayı hazırlayanların, merkezin Rus çalışanlarını neden korumaya çalıştıkları belli değil.

3.Sözleşmenin 11. maddesi herhangi bir yasal eleştiri veya denetime dayanmamaktadır. Madde 11, mevcut anlaşmanın, kendisinden ayrı hazırlanan protokollerle değiştirilebileceğini belirtmektedir. Bu protokolleri kim hazırlamaktadır?

Bu madde, iki ülkenin İçişleri Bakanlıkları’nın her iki parlamento tarafından da onaylanan hükümetler arası anlaşmayı değiştirme hakkına sahip olduğu anlamına mı geliyor?

Eğer öyleyse, eklenen değişiklikler, her iki ülkenin de en yüksek yasama organlarının kontrolü altında olmayacaktır ve bu durum İçişleri Bakanlıkları’nın ek tarama ve onay almak zorunda kalmayacakları bir yargısal saçmalık anlamına gelmektedir.

4.Hangi yasama organının merkezin faaliyetlerinin yürütülmesinden sorumlu olacağı ve merkezin Abhazya Cumhuriyet Savcısı’nın denetimine tabi tutulup tutulmayacağı tek bir belgede bile belirtilmemektedir.

Amtsakhara, anlaşmanın eksikliklerine yönelik eleştirilerin Abhazya yönetimine sunulduğunu ve “Rus tarafının bununla hiçbir ilgisinin olmadığını” vurguladı. Amtsakhara Başkanı Alkhas Kvitsinia şu şekilde devam etti;

“Bilgi ve Koordinasyon Merkezi’nin kurulmasına karşı değiliz; bunun yerine çeşitli hususlar ve maddeler üzerinde değişiklikler yapılmasını talep ediyoruz. Bazı insanlar bizi bir ‘anti-Rus örgütü’ olarak göstermeye çalıştı. Böyle bir konseptimiz yok. Aksine, Rusya ile çok daha ciddi ve sıkı ilişkilerimiz var.”

Muhalefet Partisi Aynar’ın İtirazları

Bir başka muhalefet partisi Aynar’ın görüşüne göreyse, anlaşma Abhazya Cumhuriyeti’nin egemenliğini ve yurttaşlarının anayasal hak ve özgürlüklerini koruyan birkaç yasada değişikliğe neden oldu.

Parti, İçişleri Bakanı Aslan Kobakhia’nın kendisine sunulan önerileri dikkate almadığını ve tartışmayı kesinlikle reddettiğini belirtti.

Aynar daha ileri giderek yetkilileri anlaşmayı 18 Mayıs’ta, halkın gözünden uzak bir şekilde Soçi’de imzalamayı düşünmekle itham etti.

Kyarazaa Derneği’nin İtirazları

Sivil toplum kuruluşu Kyarazaa da anlaşmayı protesto etti.

“Abhazya İçişleri Bakanlığı’nın görevlerinin yeni kurulan Bilgi ve Koordinasyon Merkezi’ne devredilmesine karşı çıkıyoruz. Anlaşma sonrasında Abhazya Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını ihlal edecek olan herhangi bir neticenin sorumluluğu İçişleri Bakanı Aslan Kobakhia ve Cumhurbaşkanı Raul Hacımba’ya ait olacaktır.”

Abhaz Hükümeti’nin Görüşü

İçişleri Bakanı Aslan Kobakhia, Abhaz-Rus Bilgi ve Koordinasyon Merkezi’nin Abhazya’nın ulusal çıkarlarıyla örtüştüğünü birçok defa belirtti. Ona göre merkezin görevlerinden biri  uyuşturucu kaçakçılığına karşı mücadele etmek olacak.

“Hepiniz biliyorsunuz ki uyuşturucu kaçakçılığı Abhazya’da yaygın olarak yapılıyor. Bu sorunla ne kadar mücadele etmeye çalışsak da, stratejik partnerimizin yardımı olmadan çözüme ulaşmamız çok zor.”

Abhaz Sivil Toplumunun Görüşü

Anlaşmayı destekleyenlerin görüşleri en iyi eski milletvekili Timur Guliya tarafından özetlenebilir. Guliya, kendisiyle yapılan röportajlardan birinde şöyle demişti:

“İçişleri Bakanlığı’nda Sovyet döneminden kalma ekipmanlar kullanıyoruz, ve bu ekipmanlara eski demek iyi niyetli bir yorum olur, gerçekten tükenmiş haldeler… Merkez sadece İçişleri Bakanlığı memurlarını eğitmekle kalmamalı; modern, özelleşmiş araçlarla donatılmış bir ajansa dönüştürülerek suçla mücadele profesyonel bir şekilde yönetilmeli. Yasa dışı aktivitelere karşı bunun gibi uluslararası merkezlerin kurulmasından yanayım.”

Merkezin kurulması Abhaz toplumunda büyük bir öfke ve eleştiriyle karşılandı. Sosyal medyada dönen tartışmalarda yapılan yorumlardan birkaçı:

“Abhazya toprakları üzerinde Abhaz yetkililere bağlı olmayacak makamlar oluşturmak doğru değil. Egemenliğimizi ihlal eden anlaşmaya kesinlikle karşı çıkıyorum.”

“Doğru yöntemleri izlersek kendi sorunlarımızı kendimiz çözebiliriz. Bu başka bir ülkeden destek almak için yeterli bir sebep değil.”

“Birkaç kişinin merkezin suçla mücadele etme konusunda sorunlarımızı çözeceğine dair hükümleri beni derinden etkiledi. Herhalde Rusya suçla ilgili sorunlarını çözmüş ki sıra bizim ülkemizi düzeltmeye geldi.”

“Anlaşmayı şöyle yorumluyorum: yasalara sadık olan vatandaşlar hiçbir şeyden korkmasınlar. Abhazya’da Rusların işlerini çalanlar ise günlerini görecekler!”

*Fotoğraf: Sergei Demianov

Çeviri: KF Çeviri

Özgün Metin